«Պատահական չէ, որ բոլոր ժամանակներում եղել են թե՛ սուրբ, թե՛ վտանգավոր համարվող գրքեր»

Գրող, ռազմական փորձագետ ՍՈՒՐԵՆ ՍԱՐՈՒՄՅԱՆԻ «Աբու Բաքր ալ-Բաղդադին` Շամի Խալիֆը» վեպը արդի ռազմաքաղաքական հիմնախնդիրների գեղարվեստական արտացոլման օրինակ է, որտեղ բնականորեն միահյուսվել են իրականն ու երևակայականը։ Իսլամական պետության առաջխաղացումը վտանգավոր է նաև մեր տարածաշրջանի և մեր երկրի համար։ Գրոհայինների շոշափուկները հասնում են մինչև Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության սահմանագոտի: Ահա այսպիսի՝ գրեթե ամբողջ աշխարհն ընդգրկող իրադարձությունների ֆոնի վրա են ծավալվում վեպի գործողությունները։
«Գիրքը գեղարվեստական է, բայց գրված է փաստերի հիման վրա: Այն, ինչ մտացածին է, դա էլ հավանականությունների տեսություն է»,- մեզ հետ զրույցում ասաց Սուրեն Սարումյանը:

-Դժվար չէ՞ր վավերագրությունն ու գեղարվեստը համադրելը:
-Գրական աշխատանքն ինքնին դյուրին գործ չէ, սակայն գեղարվեստի և վավերագրության համադրության մեջ ինչ-որ առանձնահատուկ բարդություն չեմ տեսնում, ի վերջո գեղարվեստի խնդիրն իրականությունն արտացոլելն է գեղարվեստական միջոցներով, վավերագրությունն իրականության անկիրք արձանագրումն է, այնպես որ, խոսքը թերևս արտահայտչամիջոցների ընտրության մասին է: Փորձել եմ արտահայտչամիջոցների ընտրության առումով պարզապես հավատարիմ մնալ նկարագրված միջավայրին:
-Ո՞Ւմ է ուղղված վեպը` գրականության սիրահարների՞ն, թե՞ քաղաքագետներին, քաղաքականությամբ հետաքրքրվող անձանց:
-Ճիշտն ասած, գրելիս հասցեատիրոջ մասին մտածում ես թերևս «վերջին հերթին», կարծում եմ, վեպն ուղղված է բոլոր այն մարդկանց, ում պարզապես կհետաքրքրի:
-Կանխատեսել կարո՞ղ ենք՝ ինչի են հանգեցնելու աշխարհաքաղաքական զարգացումները, որոնց ականատեսն ենք այսօր:
-Կանխատեսումներ անելն անշնորհակալ գործ է, եթե պատմական զարգացումների ընդհանուր տրամաբանությունը վերլուծության, հետևաբար նաև որոշակի կանխատեսման ենթակա է, ապա մասնավոր դրսևորումները բացարձակապես անկանխատեսելի են: Կարծում եմ, միակ եզրահանգումը ուժեղ լինելու անհրաժեշտությունն ընկալելն է, ուժեղ և պատրաստ ցանկացած զարգացման, պատրաստ պաշտպանելու սեփական արժանապատվությունը, որի բարձրագույն դրսևորումը սեփական երկրի պաշտպանությունն է:
-Հայաստանը, Արցախը, կարծես, հեռու են ԻՊ-ին բախվելու վտանգից: Ավելին` պարզ չէ, թե որն է ԻՊ-ի նպատակը: Որո՞նք են հավանական վտանգները մեր երկրի պարագայում: Վեպը տալի՞ս է այս հարցերի պատասխանը:
-Թույլ տվեք չհամաձայնել։ ԻՊ-ի նպատակը պարզ է, և այդ մասին նրանք հայտարարում են բացահայտ՝ ստեղծել իսլամական խալիֆայություն, նվազագույնը՝ արաբական նվաճումների շրջանի խալիֆայության սահմաններում, առավելագույնը՝ ամբողջ աշխարհում: Այս առումով վտանգ սպառնում է ողջ քաղաքակիրթ մարդկությանը, այդ թվում` Հայաստանին:

-Մարդու կյանքում, թվում է, ամեն ինչ հաշվարկված է, վերահսկվում է, և սակայն, անկանխատեսելի դիպվածը քանդում է կառուցածդ: Կարո՞ղ ենք ասել` նույնը երկրների կյանքում է: Այն, ինչ կատարվում է աշխարհում, հաշվարկվա՞ծ էր, թե՞ դուրս է եկել վերահսկողությունից: Իբրև հարցի շարունակություն` մեր պատմական հողերի վերադարձը ամենաանհավանական թվացող հավանականությո՞ւն է:
-Գիտե՞ք, այս հարցին պատասխանելն անչափ դժվար է, որովհետև անաչառ լինել չեմ կարող: Որպես հայ մարդ` ես բնականաբար հավատում եմ, որ գալու է այն օրը, երբ մեր պատմական հայրենիքը՝ Արևմտյան Հայաստանը, նորից լինելու է հայկական պետականության մի մասը: Վերահսկողության առումով պետք է հիշել մեկ բան. ջինը շշից բաց թողնելիս միշտ համոզված են, որ կարողանալու են նրան կառավարել, սակայն իրականում դա ոչ միշտ է հաջողվում:
-Ասում են ` գրականությունը, գիրը ուժ ունեն, ի՞նչ կարող են անել գրականությունը, գրողի խոսքն ու կանխատեսումները երկրի կյանքում:
-Գիրն ունի երևույթներն անվանելու, իմաստավորելու ուժ, այդ իմաստով գրականության ուժը հսկայական է: Պատահական չէ, որ բոլոր ժամանակներում եղել են թե՛ սուրբ, թե՛ վտանգավոր համարվող գրքեր: Որովհետև աշխարհն անվանելը ինչ-որ չափով նաև աշխարհ կառուցել է, իսկ կառուցելու ուժ ունեցողն ունի նաև ավերելու ուժ: Ճշմարիտ գրողի խոսքն առաջ է մղում, հնարավորություն տալիս տեսնելու հեռուն՝ հորիզոնից անդին:
-Հասնո՞ւմ է գիրքը ընթերցողին: Կա՞ հետաքրքրություն նոր ստեղծվող գրականության նկատմամբ Հայաստանում և Արցախում:
-Կարծում եմ, ընթերցողին գրքի հանդեպ հետաքրքրությունը կորցնելու մեջ մեղադրելը սխալ է: Ի վերջո, գիրքը պիտի գրավի ընթերցողին, լինի ցանկալի, փնտրվող, ոչ թե մարքեթինգի օգնությամբ փաթաթվի նրա վզին: Համոզված եմ, որ լավ գրականությունը վաղ թե ուշ կհարթի իր ճանապարհը:

Զրուցեց Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ